73 II. Biographen. Xenophon. η Geine Απομνημονεύματα Σωκράτης, Der Denkm εδίgeis ten des Sokrates follten nicht sowohl vollständige Biographie dies ses großen Weltweisen seyn, dessen Schüler und Liebling Xenos phon war, sondern nåhere Entwickelung und Darstellung seiner Sinnesart, feines Edelmuths, seiner Uneigennützigkeit, und seines. Verhaltens beim Unterricht und Umgange mit seinen Schülern. Der Anfang dieser schägbaren Schrift ist daher fast nichts als Schuhschrift für den Sokrates, in Hinsicht auf die Beschuldiguns gen, die von seinen Feinden geltend genug gemacht wurden, um sein Tødesurtheil zu bewirken. Dann aber enthålt der übrige Theil die Erzählung verschiedner Unterredungen des Sokrates über die wichtigsten und lehrreichsten Gegenstände. Der einnehmende, eins fache und geschmackvolle Vortrag dieser Denkwürdigkeiten gewinnt den Leser eben so sehr für ihren Verfaffer, als für den edeln Weis fen, den er schildert, und von dessen Charakter er im folgenden dritten Abschnitte des ersten Buchs ein allgemeines Bild entwirft. ὡς δὲ δὴ καὶ ὠφελεῖν ἐδόκει μοι τὰς ξυνόντας, τὰ μὲν ἔργῳ δεν κνύων ἑαυτὸν οἷος ἦν, τὰ δὲ καὶ διαλεγόμενος, τέτων δὴ γράψω, ὁπόσα ἂν διαμνημονεύσω. τὰ μέν τοίνυν πρὸς τὸς θεὸς φανερὸς ἦν καὶ ποιῶν καὶ λέγων, έπερ ή Πυθία ἀποκρίνεται τοῖς ἐρωτῶσι, πῶς δὲν ποιῶν ἢ περὶ θυσίας, ἢ περὶ προγόνου θεραπείας, ἢ περὶ άλλα τινὸς τῶν τοιέτων ἦτε γὰρ Πυθία νόμῳ πόλεως, αναιρεί, ποιοῦντας εὐσεβῶς ἂν ποιείν. Σωκράτης τε έτω καὶ αὐτὸς ἐποίες, καὶ τοῖς ἄλλοις παρήνει τις δὲ ἄλλως πως ποιέντας περιέχο ท περιέργες καὶ ματαίος ἐνόμιζεν εἶναι. καὶ εὔχετο δὲ πρὸς τὸς θεὸς ἁπλῶς τἀγαθὰ διδόναι, ὡς τὸς θεὸς κάλλιςα εἰδότας, ὁποῖα αγα θά ἐςι· τὰς δὲ εὐχομένες χρυσίον, ἢ ἀργύριον, ἢ τυραννίδα, ἢ ἄλλο τι τῶν τοιέτων, ἐδὲν διάφορον ἐνόμιζεν εύχεσαι, ἢ εἰ κυβείαν, ἢ μάχην, ἢ ἄλλο τι εὔχοιντο τῶν φανερῶς ἀδήλων, όπως αποβήσοιτο. θυσίας δὲ θύων μικρὰς ἀπὸ μικρῶν, ἐδὲν ἡγετο μειῖθαι τῶν ἀπὸ πολλῶν καὶ μεγάλων πολλὰ καὶ μεγάλα θυόντων, ἔτε γὰρ τοῖς θεοῖς ἔφη καλῶς ἔχειν, εἰ ταῖς μεγάλαις θυσίαις μᾶλλον, ἢ ταῖς μικραῖς ἔχαιρον (πολλάκις γὰρ ἂν αὐτοῖς τὰ παρὰ τῶν πονηρῶν μᾶλλον, ἢ τὰ παρὰ τῶν χρησῶν εἶναι κεχαρισμένα) ἔτ ̓ ἂν τοῖς οἶχε θρώποις άξιον είναι ζῆν, εἰ τὰ παρὰ τῶν πονηρῶν μᾶλλον ἦν κεχαρισε μένα τοῖς θεοῖς, ἢ τὰ παρὰ τῶν χρησῶν ἀλλ' ἐνόμιζε τις θεὸς τοῖς παρὰ τῶν εὐσεβεσάτων τιμαίς μάλα χαίρων, ἐπαινέτης δ ̓ ἦν καὶ τὰ ἔπος τότε Καδδύναμιν δ' έρδειν ἱερ' αθανάτοισι θεοῖσι "اد αν καὶ πρὸς φίλος δὲ, καὶ ξένες, καὶ πρὸς τὴν ἄλλην δίαιταν καλήν, ἔφη, παραίνεσιν εἶναι τὴν Καδδύναμιν ἕρδειν. εἰ δὲ τι δόξειεν αὐτῷ σημαίνεται παρὰ θεῶν, ἧττον ἂν ἐπείπη παρὰ τὰ σημαινόμενα ποιῆσαι, ἢ ἅ τις αὐτὸν ἔπειθεν δὲ λαβῶν ἡγεμόνα τυφλὸν καὶ μὴ εἰδότα τὴν ὁδὸν, αντὶ βλέποντος καὶ εἰδότος. καὶ τῶν ἄλλων δὲ μου ρίαν κατηγόρει, οἵτινες παρὰ τὰ παρὰ τῶν θεῶν σημαινόμενα ποιησὶ τι, φυλαττόμενοι τὴν παρὰ τοῖς ἀνθρώποις αδοξίαν. αὐτὸς δὲ πάντ' ἀνθρώπινα ὑπερεώρα πρὸς τὴν παρὰ τῶν θεῶν ξυμβολίαν. διαίτῃ δὲ τήν τε ψυχὴν ἐπαίδευσε καὶ τὸ σῶμα, ο χρώμενος ἄν τις, εἰ μὴ τι δαιμόνιον εἴη, θαρραλέως καὶ ἀσφαλῶς διάγοι, καὶ ἐκ ἂν ἀπο ρήσεις τοσαύτης δαπάνης, ὅτω γὰρ εὐτελὴς ἦν, ὡς ἐκ οἶδ ̓ εἴ τις ὕτως ἂν ὀλίγα ἐργάζοιτο, ὥςε μὴ λαμβάνειν τὰ Σωκράτει αρκόντα. OLO σίτω σίτῳ μὲν γὰρ τοσέτῳ ἐχρῆτο, ὅσον ἡδέως ἤπιε. καὶ ἐπὶ τέτῳ ὅτως παρεσκευασμένος και, ὥσε τὴν ἐπιθυμίαν τὸ σίτο ὄψον αὐτῷ εἶναι ο ποτὸν δὲ πᾶν ἡδὺ ἦν αὐτῷ, διὰ τό μή πίνειν, εἰ μὴ διψώη, εἰ δὲ ποτε κληθεὶς ἐθελήσειεν ἐπὶ δέπνον ἐλθῶν, ὃ τοῖς πλείςοις ἐργωδές κ τόν ἐςιν, ὦσε φυλάξαθαι τὸ ὑπὲρ τὸν καιρὸν ἐμπίπλαθαι, τότο ξαδίως πάνυ ἐφυλάττετο. τοῖς δὲ μὴ δυναμένοις τότο ποιῶν συνεβά λευε φυλάττεθαι τὰ πείθοντα μὴ πεινῶντας ἐπίειν, μηδὲ διψῶντας πίνειν. καὶ γὰρ τὰ λυμαινόμενα γαςέρας και κεφαλάς, καὶ ψυχάς, ταῦτ ̓, ἔφη, εἶναι, οἴεσθαι δ ̓ ἔφη ἐπισκώπτων καὶ τὴν Κίρκην θε ποιάν, τοιέτοις πολλοῖς δειπνίζεσαν, τὸν δὲ Ὀδυσσέα Ερμᾶ τε ύπου Δημοσύνῃ, καὶ αὐτὸν ἐγκρατῇ ὄντα, καὶ ἀποχόμενον τὸ ὑπὲς τὸν καιρὸν τῶν τοιύτων ἅπτεσθαι, διὰ ταῦτα ἐδὲ γένεθαι ἦν. τοιαῦτα μὲν περὶ τάτων ἔπαιζεν, ἅμα σπεδάζων, ἀφροδισίων δέ, παρήνει τῶν καλῶν ἰχυρῶς ἀπέχεθαι, δ' γάρ, ἔφη, ῥᾳδιον εἶναι τῶν τοιέτων ἁπτόμενον σωφρονείν. ἄλλα καὶ Κριτόβολόν ποτε τὸν Κρίτωνος πυθός ὅτι ἐφίλησε τὸν ̓Αλκιβιάδε υιὸν καλὸν ὄντα, παρόντος το Κριτοβέλε ήρετο Ξενοφῶντα, είπέ μοι, ἔφη, ὦ Ξενοφῶν, ἐ σε Κρέα τόβαλον ἐνόμιζες εἶναι τῶν σοφρονικών ανθρώπων μᾶλλον ἢ τῶν θρασέων, καὶ τῶν προνοητικών μᾶλλον ἢ τῶν ἀνοήτων μενος, . Τε καὶ ῥιψοκινδύνων; πάνυ μὲν ἔν, ἔφη ὁ Ξενοφῶν. νῦν τοίνυν νόμιζε αὐτὸν θερμοργότατον εἶναι καὶ λεωργότατον. ἔτος κἂν εἰς μας χαίρα: κυβισήσειε, καὶν εἰς πᾶς ἄλλοιτο, καὶ τί δή, ἔφη ὁ Ξενοφῶν, ἰδὼν ποιόντα, ταῦτα κατέγνωκας αὐτό; ὲ γὰρ ἔτος, ἔφη, ἐτόλμη σε τὸν ̓Αλκιβιάδε υιὸν φιλῆσαι, ὄντα εὐπροσωπότατον καὶ ὡραιό τατον, ἀλλ ̓ εἰ μὲν τοι, ἔφη ὁ Ξενοφῶν, τοιῖτόν ἐςι τὸ ῥιψοκίνδυνον ἔργον, κὰν ἐγὼ δικῶ μοι τὸν κίνδυνον τούτον ὑπομείναι. ὦ κλῆμον, ἔφη ὁ Σωκράτης, καὶ τί ἂς οἵαι παθῶν καλὸν φιλήσας, ἆρ ̓ ἐκ ἂν αὐτίκα μάλα δόλος δόλος αντ' ἐλευθέρας εἶναι; πολλὰ δὲ δαπαἂν εἰς βλαβεράς ήδονας πολλὴν δὲ αχολίαν ἔχειν τῇ ἐπιμεληθῆναι τινος καλά καγαθό, σπεδάζειν δὲ ἀναγκασθῆναι, ἐφ ̓ οἷς ἐδ ̓ ἂν μαινόμενος σπουδάσειεν • Ηράκλεις, ἔφη ὁ Ξενοφῶν, ὡς δεινήν τινα λέγεις δύναμιν το φιλή ματος εἶναι, καὶ τότο, ἔφη ὁ Σωκράτης, θαυμάζεις; ἐκ οἶδα, ἔφη, ὅτι τὰ φαλάγγια, ἐδ ̓ ἡμωβολιαία τὸ μέγεθος ὄντα, προσα ψάμενα μόνον τῷ σώματι, τοῖς δὲ ὀδύναις ἐπιτρίβει τὸς ἀνθρώποις, καὶ τὸ φρονῶν ἐξίσησι; ναὶ μα Δί', ἔφη ὁ Ξενοφῶν. ἐνίησι γάρ τε τὰ φαλάγγια κατὰ τὸ δῆγμα. ὦ μωρέ, ἔφη ὁ Σωκράτης, τὰς δὲ 3 καλὰς ἐκ οἶδι, φιλῶντας ἐνιέναι τι, ὅ, τι σὺ ἐχ ὁρᾶς: ἐκ οἶν ̓ ὅτι τῦτο τὸ θηρίον, ὁ καλᾶσι καλὸν καὶ ὡραῖον, τοσέτῳ δεινότερόν έσι τῶν φαλαγγίων, ὅσῳ ἐκεῖνα μὲν αψάμενα, τῖτο δὲ ἐδ ̓ ἀπτόμενον, ἐάν τις αὐτὸ θεᾶται, ενίησι καὶ πάνυ πόρρωθεν τοι τον. ωςε μαί νεθαι ποιείν ; ἴσως δὲ καὶ οἱ ἔρωτες τοξόται δια τέτο καλόνται, ὅτι καὶ πόρρωθεν οἱ καλοὶ τιτρώσκεσιν, ἀλλὰ συμβολεύω σοι, ὦ Ξε ار αν νοφῶν, ὁπότ ̓ ἂν ἴδης τινὰ καλόν, φεύγων προτροπάδην. σοὶ δέ, τ Κριτόβελε, συμβελεύω ἀπενιαυτίσαι μόλις γὰρ ἂν ἴσως ἐν τοσέτῳ χρόνῳ τὸ δῆγμα ὑγιὴς γένοιο, ὅτω δὴ καὶ ἀφροδισιάζειν, τὸς μὴ ἀσφα λῶς ἔχοντας πρὸς ἀφροδίσια, ᾤετο χρῆναι πρὸς τοιαῦτα, οἷα, μὴ πάνυ μὲν δεομένη τῇ σώματος, ἐκ ἂν προσδέξαιτο ἡ ψυχή, δεομέ να δέ, ἐκ ἂν πράγματα παρέχοι, αὐτὸς δὲ πρὸς ταῦτα φανερὸς ἦν στω παρεσκευασμένος, ὡς σε οδον απέχεθαι τῶν καλλίσων καὶ ὡραι οτάτων, ἢ οἱ ἄλλοι τῶν αἰγίσων καὶ ἀωροτάτων. περὶ μὲν δὴ βρώ σεως καὶ πόσεως καὶ ἀφροδισίων, ὅτω κατεσκευασμένος ἦν, καὶ ὥσ αν το ἐδὲν ἂν ἧττον αρχόντως ήδεσθαι τῶν πολλὰ ἐπὶ τέτοις πραγμα αν τενομένων, λυπᾶθαι δὲ πολὺ ἔλαττον, Plutarch. Plutarch. Wer kennt nicht seine meisterhaften biographischen Paralles len, ein Werk, dem schwerlich irgend ein andres aus dem ganzen griechischen und römischen Alterthume an nüßlichem Unterricht und Reichthum praktischer Weisheit den Vorrang ftreitig machen fann. Plutarch, ein Mann von großer Einsicht und Welterfahs rung, schrieb sie in der Muße seines hdhern Alters, und stellte die durch langes Studium der griechischen und rdmischen Geschichte hinlänglich beobachteten und geprüften Charaktere denkwürdiger Männer aus beiden Nationen, nach den vornehmsten Zügen ihrer Handlungen und Gesinnungen, neben einander, um ihre Denkart, Sitten und Begebenheiten in einer besondern Vergleichung zu würDigen. Man verdankt diesen Lebensbeschreibungen eine Menge kleiner, von andern Geschichtschreibern nicht berührter, historischer Umstände und charakteristischer Züge, besonders aus dem håuslis chen Leben und bürgerlichen Betragen derjenigen Månner, die Plutarch mit einander in Vergleichung ftellt. Eine der anziehendften seiner Biographien ist die vom Roriolan, aus welcher folgende Stelle genommen ist. VITA CORIOLANI, Cap. XXXIII. ην 1 Ἐν δὲ τῇ Ῥώμη τότε τῶν γυναικῶν ἄλλοι μὲν πρὸς ἄλλοις ἱεροῖς, αἱ δὲ πλῆσαι καὶ δοκιμώτατοι περὶ τὸν τῆ Καπιτωλίνα Διὸς βωμὸν ἱκέτευον. ἐν δὲ ταύταις ἦν ἡ Ποπλικόλα, τὸ μεγάλα καὶ πολλὰ Ρωμαίος ἔν τε πολέμοις καὶ πολιτείαις ὠφελήσαντος, αδελφή, Οὐαλερία. Ποπλικόλας μὲν ἦν ἐτεθνήκει πρότερον, ὡς ἐν τοῖς περὶ ἐκείνα γεγραμμένοις ἱσορήκαμεν, ἡ δὲ Ουαλερία δόξαν εἶχεν ἐν τῇ πόλει καὶ τιμὴν, δοκᾶσα τῷ βίῳ μὴ καταιχύνειν τὸ γένος, ὅπερ ἐν λέγω πάθος ἐξαπίνης παθέσα, καὶ κατ ̓ ἐπίνοιαν ἐκ αθείαςον άψα μένη τῇ συμφέροντος, αὐτή τ' ἀνέση, καὶ τὰς ἄλλας αναςήσασα πάσας, ἧκεν ἐπὶ τὴν οἰκίαν τῆς τὸ Μαρκίς μητρός Οὐολυμνίας, ε δ' εἰσῆλθε καὶ κατέλαβε μετὰ τῆς 8 καθεζομένην, καὶ τὰ παι δία |